FLEXIBEL RECHTENBEHEER

Enige jaren geleden werd het begrip Flexibel Rechtenbeheer gelanceerd. Het maakt deel uit van een richtlijn van de Europese Unie en houdt in dat rechthebbenden kunnen kiezen om al of niet openbaarmaking, reproductie of verschillende exploitatievormen uit te zonderen (omroep, online, winkels etc.) van exploitatie door collectieve beheersorganisaties, zoals Buma/Stemra en Sena. Kort gezegd: de makers moeten bepaalde rechten kunnen uitzonderen en individueel beheren, of het beheer van die rechten geheel of gedeeltelijk toevertrouwen of overdragen aan een andere (buitenlandse) beheersorganisatie of op een andere manier organiseren. Dit past allemaal bij de plicht die rechtenorganisaties hebben om transparant te zijn.

Buma/Stemra maakte flexibeler rechtenbeheer enkele jaren geleden mogelijk. Daarbij werden rechthebbenden in staat gesteld de exploitatie van hun auteursrechten in vijf verschillende categorieën uit te sluiten. Het gaat om concerten, radio en tv, achtergrondmuziek (winkels en cafés), geluidsdragers (cd’s) en online (streaming etc.). Ook wordt het om mogelijk om muziek zelf van licenties te voorzien.

Anders dan B/S heeft de naburige-rechtenorganisatie SENA weinig aan dit thema gedaan. Op hun website treffen wij de volgende passage aan: Flexibel rechtenbeheer. Hierdoor hebben rechthebbenden het recht om Sena te machtigen om de Sena rechten voor hen te beheren voor de grondgebieden van hun keuze. Meer is daarover niet te vinden.

Tja. We kunnen dit jammer noemen, maar het gaat natuurlijk om het volgende. Niet alleen rechthebbenden hebben belang bij transparantie. Dat geldt ook voor gebruikers zoals omroepen en horeca. Stel, dat bedrijf X graag muziek wil laten horen van een “flexibele” componist en op dat punt met hem of haar een deal sluit. Dan kan bedrijf X toch lastig gevallen worden door SENA. Iedere muziekgebruiker die dat van tevoren weet, denkt: laat maar zitten.

Zo is flexibel rechtenbeheer niet bedoeld.

Mr Koos Kalkman

 

Als schrijver van muziek kun je ervoor kiezen lid te worden van een collectieve beheersorganisatie zoals Buma/Stemra of Sabam. Je tekent dan een exploitatiecontract met zo’n organisatie. Een contract heeft altijd twee kanten: het geeft rechten en verplichtingen. Dat is ook zo als je iets koopt. De verkoper levert iets, geeft jou het eigendom en staat in voor de deugdelijkheid van het product, jij betaalt en neemt het in ontvangst. Zo gaat het ook met een exploitatiecontract. Aan Buma/Stemra of Sabam draagt de auteur de rechten over van zijn muziek, niet alleen van bestaand repertoire, maar ook van toekomstig repertoire. Die organisaties exploiteren  en handhaven de rechten, waar ook ter wereld.  In de praktijk geven zij dus toestemming of weigeren zij toestemming  te geven om jouw muziek openbaar te maken of te verveelvoudigen, stellen zij  de voorwaarden vast en treden op tegen inbreuken op het muziekauteursrecht. Als tegenprestatie verplichten Buma/Stemra en Sabam zich de ontvangen gelden te betalen aan de aangesloten muzikanten. Als componist sta je er bovendien voor in dat je echt helemaal zelf beschikt over alle rechten en is het  je verboden handelingen te verrichten die de schijn of indruk wekken dat je zelf of een ander dan Buma/Stemra of Sabam de muziekauteursrechten op het repertoire exploiteren en handhaaft. Kortom, Buma/Stemra en Sabam treden in jouw plaats en als componist heb je dus niets meer over je muziek te vertellen. Als je een openluchtconcert wilt geven moet je toestemming vragen om je eigen nummers te mogen spelen, hetzelfde geldt voor het opnemen van een CD in eigen beheer.

WAT IS PLAGIAAT?

Blurred Lines was een grote hit voor Robin Thicke en Pharrell Williams. Misschien dachten zij te kunnen gaan rentienieren van de opbrengsten. Dat valt tegen: de kinderen van Marvin Gaye beweren dat zij plagiaat hebben gepleegd en kregen daarin van een rechter gelijk.  Zij vinden dat 'Blurred Lines'  erg  lijkt op het nummer 'Got To Give Up' van hun vader.

Ook Jay Z en Kanye West zijn aangeklaagd voor plagiaat. Zanger Joel Mac claimt dat het nummer Made In America dat op hun album staat oorspronkelijk van hem is. Ook Beyoncé Knowles ligt onder vuur, omdat het nummer XO plagiaat zou zijn. Een man die zegt bevriend te zijn met een achtergrondzangeres van Beyoncé liet naar eigen zeggen  zijn nummer XOXO horen en denkt dat het nummer op die manier bij Knowles is gekomen.

Plagiaat, wat is dat eigenlijk? Plagiaat is het overnemen van het werk van iemand anders, waarbij de indruk wordt gewekt alsof het een eigen, oorspronkelijk werk betreft van degene die plagiaat pleegt. In de muziek wordt het meestal beoordeeld aan de hand van het akkoordenschema, de melodielijn, toonsoort, tempo en arrangement.

Plagiaat is van alle tijden. Een bekend geval is My Sweet Lord van George Harrison dat opvallende overeenkomsten zou vertonen met het nummer He's so fine van The Chiffons. Harrison verloor de rechtszaak, maar kocht later de rechten van het nummer op. Van recenter datum is de beweerde overeenkomst tussen Creep van Radiohead en The air that I breathe van de Hollies . Zowel in het geval van George Harrison als van Radiohead kan je je afvragen wat de overeenkomst is.

Omgekeerd wordt in sommige gevallen aangenomen dat er geen sprake is van plagiaat, terwijl de overeenkomsten manifest zijn. Luister maar eens naar The Banjo Song van The Big Three en Venus van Shocking Blue.

HERVORMING AUTEURSRECHT

Het kabinet gaat het auteursrecht nog niet hervormen. Nederland wil eerst initiatieven uit Europa afwachten. Dat zei staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie onlangs in de Tweede Kamer.

Eerder dit jaar liet de staatssecretaris in een brief aan de Tweede Kamer weten voorstander te zijn van een flexibeler, toekomstbestendiger en meer rechtszeker auteursrecht door de introductie van meer open geformuleerde uitzonderingen en beperkingen.

De vroegere Nederlandse Eurocommissaris van de Digitale Agenda, Neelie Kroes stelde zich op het standpunt dat niemand baat heeft bij het huidige auteursrecht. Het werkt creativiteit, innovatie en economische groei tegen. Zij wilde naar een auteursrechtenstelsel waarin de maker en de consument centraal staan en dat innovatie en creatie stimuleert door makers te belonen. Het huidige systeem schiet volgens haar in die doelstellingen tekort. Tussenpersonen zoals uitgevers hebben in het huidige systeem een dominantere rol dan de makers. Het gaat erom een systeem te creëren dat gebruik maakt van nieuwe technologieën en de verspreidingsmogelijkheden.

De nieuwe eurocommissaris van Digitale Economie en Samenleving, Günther Oettinger gaf in een interview aan dat hij duidelijkheid wil scheppen. Hij is van mening dat internetbedrijven zoals Google een heffing moeten betalen. Daarbij moet duidelijk zijn wat hierbij de rechten zijn van auteurs en kunstenaars.

Dat belooft niet veel goeds. Een nieuw auteursrecht waarbij heffingen centraal staan.

DE SIRENE OP MAANDAG

Iedere eerste maandag van de maand worden wij om 12.00 uur weer vergast op loeiende sirenes. Het gaat hier om een test van het luchtalarm dat bedoeld is als waarschuwing voor dreigend gevaar of een ramp. Laatst vroeg iemand mij of er sprake is van auteursrecht op dit geluid. Wij moeten dan een aantal dingen nagaan:

1.Is dit een werk van letterkunde, wetenschap of kunst;
2.Is het door iemand gemaakt;
3. Is er sprake van een zintuiglijk waarneembare creatie met een eigen, oorspronkelijk karakter, dat het persoonlijk stempel van de maken draagt?

De eerste vraag doet vermoeden dat er geen auteursrecht rust op het sirenegeluid, want kunst is het niet. Zo strikt wordt dit echter niet gedefinieerd. Alle muzikale composities vallen hieronder, waarbij het niet van belang is of die lelijk, minimalistisch of eentonig zijn. Je kunt je wel afvragen: waar houdt geluid op en begint muziek?

Dan de tweede vraag. Het moet door iemand ooit gemaakt zijn, zonder maker is er geen auteursrecht. Dat staat hier niet vast. Het kan ook min of meer ontstaan zijn.

De derde vraag moet in gedeelten beantwoord worden. Niemand kan betwisten dat loeiende sirenes zintuiglijk waarneembaar zijn. Je kunt zelf zeggen dat het geluid een eigen, oorspronkelijk karakter heeft, maar een persoonlijk stempel van de maker ligt lastiger. Dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes. Dat lijkt mij niet het geval te zijn.

Het auteursrecht stelt de maker in staat zijn werk te exploiteren, gebruik van zijn werken toe te staan of te verbieden. De overheid heeft het auteursrecht niet nodig. Zo kennen wij de Regeling optische en geluidssignalen die bepaalt welke voertuigen zwaailichten of hoorns mogen gebruiken. Ook is er de regeling WAS (Waarschuwings- en alarmeringssysteem bij rampen of crises) die vooral gaat over procedures en coördinatie tussen hulpdiensten. Over de sirene is daarin niet direct iets te vinden.

Daarover volgende maand meer. Om dezelfde tijd.

DE EVALUATIE VAN HET AUTEURSRECHT IN DE EUROPESE UNIE

De Europese Commissie heeft een publieke consultatie georganiseerd, waarbij belanghebbenden hun commentaar kunnen leveren op de komende evaluatie van het auteursrecht in de Europese Unie. Hieronder volgt in samengevatte vorm de bijdrage van VillaMusicRights.
Het auteursrecht is bedoeld voor mensen die creatieve prestaties leveren en hen controle over hun werk te geven en hen te belonen.

Dit is in principe een goed werkend systeem, ook grensoverschrijdend. Maar de muziekindustrie heeft daar een karikatuur van gemaakt. In de praktijk profiteren platenmaatschappijen, muziekuitgevers, managers en collectieve rechtenorganisaties van de creatieve prestaties van anderen, en zij zijn degenen die problemen ondervinden en verdere maatregelen nodig hebben.

De beste manier om het systeem te verbeteren is volledige transparantie. Op VillaMusicRights kunnen componisten hun eigen werk kunnen uploaden , en zij bepalen de prijs en de looptijd van de licenties die zij verlenen . Als een zakelijke gebruiker een licentie verwerft , zal de componist worden geïnformeerd en betaald . De EU zou contact opnemen met de lidstaten en met hen afspraken maken dat er op nationaal niveau er goede informatie is over hoe creatieve mensen hun rechten kunnen beheren. Er moet vooral duidelijk worden gemaakt dat collectief beheer niet de enige manier is.

Auteursrecht moet terugkeren naar (muziek)makers. Auteursrecht is een beloningssysteem voor makers en geen straf voor de burgers , waarin de begrippen downloadverbod en thuiskopieheffing centraal staan. Zou het niet mooi zijn als in toekomstig beleid innovatie en het stimuleren van vernieuwende initiatieven centraal worden gesteld? Zolang dat niet zo is, zullen de oude structuren - althans voorlopig - blijven. Dit is onwenselijk, want op deze manier blijven creatieve mensen afhankelijk van organisaties die eigenbelang als het meest belangrijk blijven zien.

In media , telecom , spoorwegen , energie, enz. is een vergaande liberalisering ingezet, meestal aangestuurd op Europees niveau. Liberalisering heeft vaak met twee kanten: een " ontmanteling " van de openbare aanbieders en stimulering van concurrentie. In het auteursrecht zijn er organisaties die met uitsluiting van anderen door de lidstaten zijn aangewezen. Geliberaliseerde markten, zoals media en telecommunicatie, zijn gebaseerd op het omgekeerde. De overheid zou dat ook moeten doen op de markt voor auteursrechten, dus concurrentie stimuleren.

AUTEURSRECHT TERUG NAAR DE MAKERS

De wereld van het auteursrecht is al jaren in beweging. Iedere nieuwe vorm van distributie levert een berg problemen op, omdat de oude, soms monopoloïde structuren niet in staat zijn zich in te stellen op nieuwe technologieën. Door sommigen wordt daarom wel gepleit voor een drastische hervorming of zelfs afschaffing van het auteursrecht. Het auteursrecht is oorspronkelijk bedoeld om diegenen die creatieve prestaties leveren zeggenschap te geven over hun werk en hen daarvoor te belonen. M.n. de muziekindustrie heeft daar een karikatuur van gemaakt. In de praktijk zijn het platenmaatschappijen, muziekuitgevers, managers en collectieve rechtenorganisaties die profiteren van de creatieve prestaties van anderen. Het auteursrecht moet daarom terug naar de makers. Vanuit die gedachte is VillaMusicRights opgericht, een innovatieve organisatie die het via een website mogelijk maakt dat artiesten hun eigen rechten beheren en zij rechtstreeks in contact komen met de gebruikers van hun muziek, een soort marktplaats dus. Het auteursrecht is een beloningsysteem voor artiesten en geen strafsysteem voor de burger, waarin de begrippen downloadverbod en thuiskopie centraal staan. Wat zou het mooi zijn als in toekomstig beleid innovatie en het stimuleren van vernieuwende initiatieven centraal staan. Zolang dat niet zo is, blijven de oude structuren – althans voorlopig – in stand. Dat is onwenselijk, want zo blijven creatieve personen afhankelijk van organisaties die het eigenbelang het zwaarst vinden wegen.

GEBREK AAN INZICHT SCHAADT AANZIEN AUTEURSRECHT

De laatste decennia en vooral de laatste jaren is er vaak iets te doen om auteursrecht. Het is volgens sommigen verouderd en volgens anderen overbodig. De oude instituties proberen parmantig de digitale wereld te behandelen alsof er nooit iets veranderd is en ontketenen daarom keer op keer stormen van kritiek. Recent was Buma/Stemra weer eens in het nieuws toen deze organisatie – voor de tweede keer overigens – aankondigde het embedden van video’s te gaan behandelen als een nieuwe openbaarmaking. De geschiedenis herhaalt zich. In de jaren 80 bleek dat het doorgeven via de kabel van tv-programma’s die oorspronkelijk alleen via de ether waren te ontvangen een nieuwe openbaarmaking opleverde. Sindsdien blijkt iedere techniek, iedere vernieuwing, iedere verandering een nieuwe openbaarmaking op te leveren. Tegelijkertijd worden er tarieven voor die openbaarmakingen gehanteerd die overeenkomen met de tarieven voor de oorspronkelijke openbaarmaking. Dat is vanuit de onzuivere redenering dat iedere openbaarmaking een nieuwe markt van gebruikers zou opleveren. Kortom, als een afzetmarkt uit een x aantal afnemers bestaat, dan kan dezelfde markt even later uit 5 keer zoveel afnemers bestaan. Inmiddels begint de situatie wat te kantelen, niet alles is meer een openbaarmaking, omdat volgens recente rechtspraak van het Europese Hof van Justitie de notie ‘publiek’ wat teveel uit het oog verloren is. Dat is één kant van het verhaal. Net als de werkelijkheid is het recht voortdurend in beweging en veranderen regels onder invloed van gewijzigde ethische of politieke opvattingen. Daarom moeten het recht en de daarop gebaseerd regels geïnterpreteerd worden. Ook die interpretatie is geen statische aangelegenheid. Wie zich beroept op “regels zijn regels” heeft er niet veel van begrepen. Gelijke gevallen gelijk behandelen, het zgn. gelijkheidsbeginsel, houdt geenszins in dat ongelijke gevallen ook gelijk behandeld moeten worden, vooral niet als dat tot ongelijke of onredelijke gevolgen leidt. Minstens zo belangrijk is het belang dat beschermd moet worden. Keren we terug naar het auteursrecht. Wat is dat ook alweer? Dat is het recht van de maker van muziek, een boek of een film om te bepalen wat er gebeurt met het product dat hij gemaakt heeft. Hij kan zeggen: ik houd het lekker allemaal voor mezelf. Hij kan ook zeggen: ik vind het goed dit product openbaar gemaakt wordt via radio, televisie, internet of in een theater en ik vind het ook goed dat het wordt vastgelegd op bijvoorbeeld een cd, dvd of in boekvorm. Kort samengevat: het recht van de maker om beloond te worden voor zijn creatieve prestaties. Even los van de vraag of het slim is het beheer van je rechten aan een organisatie als Buma/Stemra over te dragen, zo’n organisatie zal rekening moeten houden met de belangen van de maker. Een van die belangen is dat het recht van de maker niet onder druk komt te staan door maatschappelijke weerstanden. Die ontstaan door een gebrek aan inzicht in de werkelijkheid en in de werking van het recht, en dat is schadelijk voor het aanzien van het auteursrecht.

OVERDRACHT VAN AUTEURSRECHT

Als schrijver van muziek kun je ervoor kiezen lid te worden van een collectieve beheersorganisatie zoals Buma/Stemra of Sabam. Je tekent dan een exploitatiecontract met zo’n organisatie. Een contract heeft altijd twee kanten: het geeft rechten en verplichtingen. Dat is ook zo als je iets koopt. De verkoper levert iets, geeft jou het eigendom en staat in voor de deugdelijkheid van het product, jij betaalt en neemt het in ontvangst. Zo gaat het ook met een exploitatiecontract. Aan Buma/Stemra of Sabam draagt de auteur de rechten over van zijn muziek, niet alleen van bestaand repertoire, maar ook van toekomstig repertoire. Die organisaties exploiteren en handhaven de rechten, waar ook ter wereld. In de praktijk geven zij dus toestemming of weigeren zij toestemming te geven om jouw muziek openbaar te maken of te verveelvoudigen, stellen zij de voorwaarden vast en treden op tegen inbreuken op het muziekauteursrecht. Als tegenprestatie verplichten Buma/Stemra en Sabam zich de ontvangen gelden te betalen aan de aangesloten muzikanten. Als componist sta je er bovendien voor in dat je echt helemaal zelf beschikt over alle rechten en is het je verboden handelingen te verrichten die de schijn of indruk wekken dat je zelf of een ander dan Buma/Stemra of Sabam de muziekauteursrechten op het repertoire exploiteren en handhaaft. Kortom, Buma/Stemra en Sabam treden in jouw plaats en als componist heb je dus niets meer over je muziek te vertellen. Als je een openluchtconcert wilt geven moet je toestemming vragen om je eigen nummers te mogen spelen, hetzelfde geldt voor het opnemen van een CD in eigen beheer.

KLINKT ER MUZIEK IN UW ZAAK?

Laatst kreeg ik een brief van een bakker. Wie brood eet moet bij mij brood kopen. Wilt u mij het laten weten als u geen brood eet? Merkwaardig? Toch komt in de praktijk iets vergelijkbaars voor.

Onlangs ontvingen allerlei bedrijven een brief van Buma/Stemra en Sena, die gezamenlijk opereren onder de naam mijnlicentie.nl.

Daarin treffen wij de volgende passages aan: Wanneer er muziek in uw zaak klinkt heeft u een muzieklicentie nodig van Buma/Stemra en Sena. Gebruikt u muziek in uw onderneming en heeft u nog geen licentie? Dan verzoeken wij u uw licentie aan te vragen. Gebruikt u geen muziek in uw onderneming? Ook in dat geval verzoek wij u vriendelijk ons dit te laten weten.

Deze passages zijn in zijn algemeenheid onjuist.

Je hebt alleen een licentie nodig van Buma/Stemra en Sena als je muziek gebruikt die behoort tot het door hen beheerde muziekrepertoire.

In het geval van Buma/Stemra gaat het dan om muziek van componisten die bij hen of bij hun buitenlandse zusterorganisaties zijn aangesloten.

Sena is belast met de inning van vergoedingen voor het draaien van voor commerciële doeleinden uitgebrachte opnamen ten behoeve van uitvoerende artiesten. Deze organisatie kent geen leden. De bijzondere bevoegdheid die Sena heeft, heeft betrekking op het zónder toestemming uitzenden of openbaar maken.

In de volgende gevallen heb je als bedrijf niets te maken met Buma/Stemra en/of Sena:
1. De componist is al 70 jaar dood, het auteursrecht is dan vervallen
2. De opname is meer dan 50 jaar oud (wordt 70 jaar)
3. De componist/uitvoerende beheert zijn eigen rechten (zoals bijvoorbeeld via VillaMusicRights)
4. De muziek is beschikbaar onder Creative Commons-licenties (de componist kiest een licentie en bepaalt de maker in welke mate zijn of haar werk verder verspreid en bewerkt mag worden).

De brief van de bakker is inmiddels door de hond opgegeten.