DE SIRENE OP MAANDAG

Iedere eerste maandag van de maand worden wij om 12.00 uur weer vergast op loeiende sirenes. Het gaat hier om een test van het luchtalarm dat bedoeld is als waarschuwing voor dreigend gevaar of een ramp. Laatst vroeg iemand mij of er sprake is van auteursrecht op dit geluid. Wij moeten dan een aantal dingen nagaan:

1.Is dit een werk van letterkunde, wetenschap of kunst;
2.Is het door iemand gemaakt;
3. Is er sprake van een zintuiglijk waarneembare creatie met een eigen, oorspronkelijk karakter, dat het persoonlijk stempel van de maken draagt?

De eerste vraag doet vermoeden dat er geen auteursrecht rust op het sirenegeluid, want kunst is het niet. Zo strikt wordt dit echter niet gedefinieerd. Alle muzikale composities vallen hieronder, waarbij het niet van belang is of die lelijk, minimalistisch of eentonig zijn. Je kunt je wel afvragen: waar houdt geluid op en begint muziek?

Dan de tweede vraag. Het moet door iemand ooit gemaakt zijn, zonder maker is er geen auteursrecht. Dat staat hier niet vast. Het kan ook min of meer ontstaan zijn.

De derde vraag moet in gedeelten beantwoord worden. Niemand kan betwisten dat loeiende sirenes zintuiglijk waarneembaar zijn. Je kunt zelf zeggen dat het geluid een eigen, oorspronkelijk karakter heeft, maar een persoonlijk stempel van de maker ligt lastiger. Dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes. Dat lijkt mij niet het geval te zijn.

Het auteursrecht stelt de maker in staat zijn werk te exploiteren, gebruik van zijn werken toe te staan of te verbieden. De overheid heeft het auteursrecht niet nodig. Zo kennen wij de Regeling optische en geluidssignalen die bepaalt welke voertuigen zwaailichten of hoorns mogen gebruiken. Ook is er de regeling WAS (Waarschuwings- en alarmeringssysteem bij rampen of crises) die vooral gaat over procedures en coördinatie tussen hulpdiensten. Over de sirene is daarin niet direct iets te vinden.

Daarover volgende maand meer. Om dezelfde tijd.